Удмурт кыл – język udmurcki
Język udmurcki, podobnie jak inne języki ugrofińskie, jest językiem aglutynacyjnym, co oznacza, że dołączane do rdzenia sufiksy mają zwykle jedną, ściśle określoną funkcję, np. w wyrazie гуртэзтэк 'bez jego/jej wsi' rdzeń гурт oznacza 'wieś', sufiks -эз- – dzierżawczość trzecioosobową, czyli 'jego/jej', a -тэк jest końcówką karytywu, czyli przypadka oznaczającego brak. Z kolei ze względu na wymowę język udmurcki wykazuje pewne podobieństwa względem polszczyzny, zwłaszcza w przypadku spółgłosek miękkich, wymawianych tak jak polskie ś, ź, ć i dź, jego ortografia jest jednak oparta na rosyjskiej cyrylicy, co nie powinno zresztą dziwić, wszak spośród narodów ugrofińskich poza Federacją Rosyjską mieszkają właściwie tylko Węgrzy, Finowie, Estończycy, Liwowie i część Saamów. W poniższej tabelce przedstawiam różne sposoby zapisywania charakterystycznych spółgłosek udmurckich począwszy od pierwszej gramatyki udmurckiej aż do czasów współczesnych.
- dwojakie odczytywanie nagłosowego <ȷ> wynikało z różnic dialektalnych – w okolicach Kazania (ob. Tatarstan) wymawiano je jak miękkie d [ɟ], w pozostałych rejonach – jak j [j].
- znaczenie symboli zapisanych szarym kolorem:
- Я = znak miękki <ь> lub samogłoska zmiękczająca (<я>, <е>, <и>, <ё> lub <ю>)
- J = <i>, <j> lub <e>
- w języku udmurckim używa się obecnie dwóch charakterystycznych liter samogłoskowych:
- <ӥ> [i], które nie zmiękcza poprzedniej spółgłoski
- <ö> [ə] lub [ʌ]
- w ostatnim wierszu podałem przybliżone odpowiedniki polskie:
- <d'> oznacza zmiękczone d, które może występować w wyrazie diabeł
- <t'> oznacza zmiękczone t, które może występować w wyrazie tiul
- 1789 Паллас, Петер Симон Сравнительные словари всех языков и наречий t. 1-2. Спб.
- 1775 Вениамин (Пуцек-Григорович В.Г.) Сочинения, принадлежащие к грамматике вотского языка Спб.
- 1882 Букварь для вотяцких детей Сарапульского уезда Казань
- 1888 Букварь для вотских детей Казань
- 1889 Ислентьев, В.А. Учебник русского языка для вотяков Елабужского уезда Казань и Елабуга
- 1895 Верещагин, Г.Е. О книгах на вотском языке Вятка.
- 1897 Краткий славяно-вотский словарь Казань
- 1898 Букварь для вотских детей Казань
- 1936 - propozycja reformy przedstawiona przez Ałatyrjewa
pełen tekst artykułu Pisownia języka udmurckiego Pawlas 2013: 79-90