Удмурт кыл – język udmurcki

Język udmurcki, podobnie jak inne języki ugrofińskie, jest językiem aglutynacyjnym, co oznacza, że dołączane do rdzenia sufiksy mają zwykle jedną, ściśle określoną funkcję, np. w wyrazie гуртэзтэк 'bez jego/jej wsi' rdzeń гурт oznacza 'wieś', sufiks -эз- – dzierżawczość trzecioosobową, czyli 'jego/jej', a -тэк jest końcówką karytywu, czyli przypadka oznaczającego brak. Z kolei ze względu na wymowę język udmurcki wykazuje pewne podobieństwa względem polszczyzny, zwłaszcza w przypadku spółgłosek miękkich, wymawianych tak jak polskie ś, ź, ć i dź, jego ortografia jest jednak oparta na rosyjskiej cyrylicy, co nie powinno zresztą dziwić, wszak spośród narodów ugrofińskich poza Federacją Rosyjską mieszkają właściwie tylko Węgrzy, Finowie, Estończycy, Liwowie i część Saamów. W poniższej tabelce przedstawiam różne sposoby zapisywania charakterystycznych spółgłosek udmurckich począwszy od pierwszej gramatyki udmurckiej aż do czasów współczesnych.

• dwojakie odczytywanie nagłosowego <ȷ> wynikało z różnic dialektalnych – w okolicach Kazania (ob. Tatarstan) wymawiano je jak miękkie d [ɟ], w pozostałych rejonach – jak j [j].
• znaczenie symboli zapisanych szarym kolorem:
  • Я = znak miękki <ь> lub samogłoska zmiękczająca (<я>, <е>, <и>, <ё> lub <ю>)
  • J = <i>, <j> lub <e>
• w języku udmurckim używa się obecnie dwóch charakterystycznych liter samogłoskowych:
  • <ӥ> [i], które nie zmiękcza poprzedniej spółgłoski
  • <ö> [ə] lub [ʌ]
• w ostatnim wierszu podałem przybliżone odpowiedniki polskie:
  • <d'> oznacza zmiękczone d, które może występować w wyrazie diabeł
  • <t'> oznacza zmiękczone t, które może występować w wyrazie tiul

• 1789 Паллас, Петер Симон Сравнительные словари всех языков и наречий t. 1-2. Спб.
• 1775 Вениамин (Пуцек-Григорович В.Г.) Сочинения, принадлежащие к грамматике вотского языка Спб.
• 1882 Букварь для вотяцких детей Сарапульского уезда Казань
• 1888 Букварь для вотских детей Казань
• 1889 Ислентьев, В.А. Учебник русского языка для вотяков Елабужского уезда Казань и Елабуга
• 1895 Верещагин, Г.Е. О книгах на вотском языке Вятка.
• 1897 Краткий славяно-вотский словарь Казань
• 1898 Букварь для вотских детей Казань
• 1936 - propozycja reformy przedstawiona przez Ałatyrjewa

pełen tekst artykułu Pisownia języka udmurckiego Pawlas 2013: 79-90